Diwali - święto światła obchodzone w Indiach

Większość państw i narodów obchodzi corocznie różne święta, związane z historią, kulturą czy tradycją. Wielu takim wydarzeniom i imprezom towarzyszą fajerwerki oraz pokazy pirotechniczne. Nie inaczej jest w przypadku hinduskiego święta świateł Diwali. Symbolizuje duchowe zwycięstwo światła nad ciemnością czyli dobra nad złem, i dla Hindusów ma wymiar religijny. Jego obchody są upamiętnieniem bohatera Hindusów księcia Rama i pokonania przez niego okrutnego demona Rawanę, oraz triumfalnego powrotu w świetle lampionów do miasta Ajodhji. Diwali jest świętem ruchomym i przypada na półmetku jesieni, pod koniec października lub na początku listopada.

Święto światła Diwali jest okazją do spotkania w gronie rodziny i przyjaciół oraz obdarowywania ich upominkami. Składane są wizyty najbliższym w całym kraju, związane z wręczaniem prezentów, głównie słodyczy.

Historia i znaczenie hinduskiego święta świateł Diwali

Diwali ma starożytne korzenie w mitologii hinduistycznej, wywodzące się z eposu Ramajana. Święto upamiętnia powrót Pana Ramy, jego żony Sity oraz brata Lakshmany do królestwa Ajodhji po 14 latach wygnania i zwycięstwie nad okrutnym demonem Rawaną. Mieszkańcy Ajodhji powitali ich rzędami zapalonych lamp oliwnych (diyas), symbolizując triumf dharmy (prawości) nad złem. Inne tradycje łączą Diwali z boginią Lakshmi, patronką bogactwa i dobrobytu, która według wierzeń wyszła z oceanu mleka podczas ubijania go przez bogów i demony.

Dla hinduistów Diwali to czas duchowego oczyszczenia, nowych początków i proszenia o błogosławieństwo. Święto obchodzą nie tylko hinduiści, ale także jainiści (upamiętniający nirwanę Mahawiry), sikhowie (Bandi Chhor Divas) i niektórzy buddyści. W dzisiejszych czasach Diwali promuje wartości uniwersalne, takie jak harmonia i ekologia, zwłaszcza w kontekście rosnącej świadomości środowiskowej.

Hinduskie święto świateł Diwali

Diwali trwa tradycyjnie pięć dni, każdy z unikalnym znaczeniem.

• Dhanteras: Pierwszy dzień, poświęcony bogactwu. Hindusi kupują nowe przedmioty, takie jak złoto, srebro czy naczynia, wierząc, że przyniesie to prosperitę. Modlitwy do Lakshmi i Ganeshy, zapalanie pierwszych diyas. To czas przygotowań i sprzątania domów.
• Naraka Chaturdashi lub Chhoti Diwali: Upamiętnienie zwycięstwa Krishny nad demonem Narakasurą. Ludzie biorą rytualne kąpiele olejowe, odwiedzają świątynie i przygotowują świąteczne potrawy. W domach pojawiają się lampki i słodycze, a w niektórych regionach czci się boginię Kali.
• Lakshmi Puja: Najważniejszy dzień Diwali, dedykowany bogini Lakshmi. Rodziny spotykają się na puja (modlitwy), zapalają diyas i puszczają lampiony w niebo. Po zmroku odpala się fajerwerki, w tym petardy, zimne ognie i rakiety, symbolizujące radość i zwycięstwo dobra. To kulminacja święta świateł.
• Govardhan Puja lub Padwa: Dzień wdzięczności za naturę i więzi rodzinne. W niektórych regionach buduje się góry z krowiego nawozu (symbolizujące wzgórze Govardhan), oferując pokarm bogom. To czas na spotkania z bliskimi i delektowanie się potrawami.
• Bhai Dooj : Ostatni dzień, celebrujący miłość braterską. Siostry przygotowują posiłki dla braci, którzy w zamian wręczają prezenty. Podkreśla więzi rodzinne i wzajemny szacunek.

Te dni sprawiają, że Diwali to nie tylko festiwal, ale kompleksowe doświadczenie kulturalne.

Fajerwerki podczas Diwali: Tradycja i aktualne restrykcje w Indiach

Fajerwerki są nieodłącznym elementem Diwali, symbolizującym rozproszenie ciemności i radość z triumfu dobra. Odpalane po zmroku, tworzą spektakularne pokazy.

Władze promują "zielone Diwali" - ekologiczne alternatywy, takie jak laserowe pokazy czy biodegradowalne fajerwerki. Bezpieczeństwo jest kluczowe: zaleca się kupowanie certyfikowanych produktów. W 2025 roku wiele miast wprowadza ograniczenia czasowe na pokazy pirotechniczne, by minimalizować wpływ na środowisko.

Diwali jako święto rodziny i prezentów

Diwali to idealna okazja do spotkań w gronie rodziny i przyjaciół. Wizyty u bliskich, wymiana prezentów (głównie słodyczy, ubrań czy biżuterii) oraz wspólne posiłki wzmacniają więzi. W Indiach miliony ludzi podróżują po kraju, by świętować razem. Święto podkreśla wartości takie jak hojność i miłość, czyniąc je uniwersalnym wydarzeniem kulturalnym.

Diwali to czas radości, świateł i refleksji. Tradycje hinduskiego święta świateł pozostają żywe, inspirując do pozytywnego patrzenia w przyszłość.